InstagramYoutubeFacebook
16
Zamek Joannitów w Skarszewach, położony na stromym cyplu wału morenowego w zakolu rzeki Wietcisy, to jeden z najstarszych i najciekawszych zabytków regionu. Pierwotnie w miejscu zamku istniał gród, funkcjonujący od VIII do XIII wieku. W XIII wieku Joannici wznieśli na jego terenie pierwsze ceglane budowle, które zapoczątkowały powstanie gotyckiej warowni. Zamek, nazywany później Zamkiem Wysokim, odgrywał kluczową rolę w historii Pomorza.W XIV wieku zamek został rozbudowany, obejmując część mieszkalną z dziedzińcem i gospodarczym podzamczem. W 1370 roku przeszedł w ręce Krzyżaków, którzy otoczyli dziedziniec murami z bramą i basztami. Podczas najazdu husytów w 1433 roku warownia została spalona, jednak szybko ją odbudowano. Zamek wielokrotnie przechodził z rąk do rąk, aż w 1466 roku, po wojnie trzynastoletniej, trafił pod panowanie polskie.Od 1611 do 1772 roku warownia była siedzibą wojewodów pomorskich i sądu grodzkiego. Podczas szwedzkiego najazdu w 1629 roku zamek został spalony i odbudowany dopiero na przełomie XVII i XVIII wieku. W XVIII wieku budowla zaczęła popadać w ruinę. Po przejęciu Skarszew przez Prusy w 1772 roku część zamku rozebrano, a pozostałości adaptowano na magazyn solny.W XIX wieku dalsza eksploatacja obiektu doprowadziła do jego zniekształcenia. Gotyckie piwnice oraz fragmenty parterowych murów, zawierające renesansowe obramowania drzwi i okien, przetrwały dzięki pokryciu budynku dachem. W latach 1982–1989 przeprowadzono gruntowny remont i przystosowano wnętrza zamku na potrzeby kulturalne. Obecnie zamek jest siedzibą Gminnego Ośrodka Kultury i Biblioteki Publicznej.Współczesny obiekt, choć znacznie odbiega od pierwotnego założenia, wciąż zachowuje ślady swojej bogatej historii. Do najciekawszych elementów należą sklepione piwnice, fragmenty murów oraz miejsce związane z Józefem Wybickim, autorem polskiego hymnu narodowego, który w latach 1762–1765 odbywał tu swoje pierwsze praktyki prawnicze.
opismapaqrcode
Baszta Skazańców jest najbardziej okazałą z zachowanych baszt. Jeko baszta narożna, na planie koła o średnicy 10 m, ma od strony wschodniej wybrzuszenie takie na planie koła, lecz o średnicy około 3 m. Budowla ma jedynie kamienny fragment, zaś pozostałą jej część wykonano cegły gotyckiej. Mury obronne łączące się z Basztą Skazańców są do wysokości 4 m a kamienia polnego, dalej nadbudowano je cegłą. Cegły Baszty Skazańców, nadbudowy murów i innych baszt są tych samych rozmiarów, co wskakuje na ten sam okres budowy. Według niektórych źródeł wzmocnienie murów obronnych nastąpiło po wojnie trzynastoletniej, a więc po 1466 roku. Tak więc możemy z wielkim prawdopodobieństwem określić czas budowy Baszty Skazańców na koniec XV wieku. Baszta Skazańców ma cechy bastei. Ten system obronny w tych latach wchodził naarenę budowli obronnych. Przekazy ludowe i legendy wiążą Basztę Skazańców z miejskim wymiarem sprawiedliwości, gdyż tu wykonywano wyroki śmierci i to nie jednokrotnie w bardzo wyrafinowany sposób.
opismapaqrcode
Ratusz miejski w Skarszewach, usytuowany przy południowo-zachodnim narożniku rynku, to jeden z najstarszych budynków w mieście, którego historia sięga XVIII wieku. Powstał z cegły i przetrwał niszczycielskie pożary w latach 1709, 1712 i 1714. W XIX wieku ratusz był siedzibą władz miejskich, a jego dach wieńczyła drewniana wieżyczka z zegarem, który odmierzał czas mieszkańcom aż do 1945 roku.W XVIII wieku domy pod numerami 14 i 15 zostały połączone wspólnym dachem, tworząc jeden kompleks. Budynek pełnił funkcję administracyjną aż do okresu II Rzeczypospolitej, kiedy władze miejskie wybudowały nowy ratusz w sąsiedztwie, a stary ratusz został przekształcony na mieszkania. Współcześnie budowla ta, będąca świadkiem dziejów Skarszew, stanowi cenny zabytek i ważny element miejskiego krajobrazu.Pierwotny ratusz, według niepotwierdzonych przekazów, znajdował się w centrum rynku, jednak jego dokładna lokalizacja pozostaje nieznana.
opismapaqrcode
Dom pod Gutenbergiem, to barokowy budynek z II połowy XIX wieku, którego historia związana jest z drukarstwem. W jego murach przez wiele lat funkcjonowała drukarnia, gdzie powstawały książki, w tym o historii Skarszew, oraz lokalne wydawnictwa, takie jak gazeta "Dziennik Skarszewski".Fasada budynku zachwyca zachowaną barokową elewacją, w której umieszczono medalion przedstawiający prawdopodobnie Johannesa Gutenberga, uważanego za ojca drukarstwa. Nad jednym z okien widoczna jest pełnoplastyczna główka kobieca, a okna zdobią wklęsłowypukłe opaski z roślinnymi ornamentami. Charakterystycznym elementem elewacji jest balkon na piętrze z ażurową balustradą, który dodaje budowli lekkości i elegancji.Dom pod Gutenbergiem, będący piętrowym budynkiem z niską kondygnacją strychową, stanowi dziś świadectwo historycznego znaczenia drukarstwa w Skarszewach. Elewacja frontowa, z wyraźnymi akcentami dekoracyjnymi, przypomina o wielowiekowej tradycji i lokalnym dziedzictwie kulturowym.
opismapaqrcode
Dom Wojewodów, to imponująca budowla z pierwszej połowy XVIII wieku, której historia jest nierozerwalnie związana z tradycją i dziejami Skarszew. Wzniesiony na planie zbliżonym do kwadratu, na spadzistym terenie, wyróżnia się wysokim cokołem mieszczącym beczkowo sklepione piwnice, które przetrwały do dziś.Według tradycji budynek ten miał należeć do Józefa Wybickiego, autora polskiego hymnu narodowego, lub jego wuja Michała Niskiego, który w XVIII wieku pełnił funkcję podwojewodziego. Nazwa "Dom Wojewodów" nawiązuje do okresu, gdy wojewodowie pomorscy, zmuszeni prawem do urzędowania w określonych dniach i godzinach, kwaterowali w mieście. Było to konieczne, gdyż ich pierwotna rezydencja – Zamek Wysoki – znajdowała się wówczas w ruinie, a Zamek Średni oferował zbyt małą przestrzeń.Dziś Dom Wojewodów jest jednym z najważniejszych zabytków mieszczańskiej architektury Skarszew, przyciągając uwagę zarówno swoją okazałą formą, jak i zachowanymi elementami historycznymi, takimi jak kolebkowe sklepienia piwnic.
opismapaqrcode
Zachowane fragmenty fundamentów baszty w narożniku północno-wschodnim o rozmiarach około - 5 x 4 m świadczą, że był to obiekt niewielki, zresstą stroma i pokaźnych rozmiarów skarpa w tym miejscu pozwalała budowniczym ograniczyć tę budowlę bez uszczerbku dla ówczesnego systemu obronnego miasta.
opismapaqrcode
Kościół Farny św.Michała wybudowano na początku XIII wieku, początkowo była to mała budowla kamienna. Pod koniec XIV w. obudowano go cegłą. Od strony zachodniej znajdowało się wejście. Po obu jego stronach stały ośmioboczne wieże, z których zachowała się Mała Wieża od strony północnej. W zakrystii zachowało się sklepienie kolebkowe z XVII w. Według przekazów znajdowało się tu zejście do podziemi, połączonych prawdopodobnie gankiem podziemnym z zamkiem. Z chwilą przyznania podzamczu prawa składu w 1274 r. przystąpiono do budowy kościoła większego ,dzisiejszego prezbiterium.Budowę nawy głównej rozpoczęli prawdopodobnie mieszczanie po 1520 r. Także w tym czasie przystąpili do budowy potężnej wieży. Po 1570 r. przerwano budowę wieży, której już nigdy nie wykończono. Mury mają 4 m szerokości u podstawy, a wyżej 2 m.  Dopiero pod koniec XV w. dobudowano nawy boczne, a na początku XVI w. od strony południowej kaplicę z bocznym wejściem. W podziemiach  kaplicy znajduje się głęboka krypta grzebalna z pięknym gotyckim sklepieniem krzyżowo-żebrowym. Boczne wejście po konserwacji w 1868 r. zamurowano.Obecnie gotycki, ceglany,trzynawowy o układzie halowym kościół farny ma następujące wymiary; długość wewnętrzna - 39,80 m,długość zewnętrzna - powyżej 48 m, szerokość trzech naw - 17,90 m, wysokość naw -.10,75 m.Górne partie wieży grożące zawaleniem po 1868 r. rozebrano, a na pozostawionej części dobudowano z cegły nową wieżę. Pożar kościoła w 1712 r. dokonał ogromnego spustoszenia. Spłonęło wszystko, runęły sklepinia. Jeszcze dziś można dostrzec pozostałości tego pożaru - poczerniałe mury, fragmenty sklepień ponad sufitem, nadpalone drzwi do zakrystii.Warto zwrócić uwagę na gotyckie portale głównego wejścia i w prezbiterium - w wejściu do zakrystii. Na zewnątrz wzmacniają mury masywne przypory ,skarpy, które tak jak gotyckie okna,oraz geometryczne wzory z tzw. zendrówki dodają uroku tej budowli. Skarszewska fara ma wystrój barokowy i rokokowy z lat od 1714 do końca XVIII w. Na zewnątrz kościoła znajduje się barokowa figura Św. Jana Nemomucena z połowy XVIII w.umieszczona na ścienie szczytowej kaplicy oraz krzyż z początków XVIII w. umieszony w zamurowanym oknie absydy.
opismapaqrcode
Cmentarz Pomordowanych zorganizowało społeczeństwo Skarszew w1945 r. z chwilą, gdy przystąpiono do ekshumacji zwłok w lasach podmiejskich. Łącznie ekshumowano 340 zwłok, z których rozpoziano ponad 100, w tym 40 zamordowanych skarszewskich działaczy. Pochowano ich w dwóch masowych grobach na nowym cmentarzu. Pozostałych zabrały rodziny i pochowały na innych cmentarzach w Skarszewach i okolicznych parafiach. Na grobach umieszczono dwie kamienne płyty z wyrytymi na nich nazwiskami spoczywających w grobie bohaterów. Jednocześnie w miejscu centralnym Cmentarza Pomordowanych postawiono pomnik.
opismapaqrcode
Na Przedmieściu Gdańskim w Skarszewach od 1810 roku znajduje się cmentarz. W 1823 roku wybudowano kapliczkę, w której umieszczono figurę świętego Jerzego pochodzącą ze zburzonego w wieku XVII kościółka świętego Jerzego. Według zapisków figura ta stała w głównym ołtarzu tego kościółka, a następnie w kapliczce cmentarnej, którą ustawiono w miejscu głównego ołtarza. Cmentarz  w 1859 ogrodzono solidnym murem, a w 1897 r. poszerzono o tereny pobliskich ulic. Na cmentarzu tym spoczywa kilku wybitnych osobowości skarszewskich, między innymi dr Tempski, aktywnie dzałająca osobowość  na rzecz przyłączenia Skarszew do Polski.
opismapaqrcode
Fara świętego Krzyża jest jednym z najmonumentalniej rozbudowanych kośćiołów miejskich Pomorza Gdańskiego. Pierwotnie trzynawowa hala z wydłużonym, wielobocznie zamkniętym prezbiterium, w wyniku dalszej rozbudowy w XV wieku otrzymała dwa rzędy kaplic bocznych oraz boczny, dodatkowy chór, zwiększając wybitnie swoją powierzchnię. Potężna wieża zachodnia w swojej surowej, dolnej części pochodząca zapewne z XIII wieku, otrzymała w późniejszych czasach obecną, drewnianą nadbudowę, trafnie nawiązującą do pierwotnych zwieńczeń gotyckich wież kościołów pomorskich. Dużą stratą dla bryły budowli stało się obniżenie dachów naw i prezbiterium, niegdyś dużo wyższych, stało się to w XIX wieku. Szerokie, typowe dla kościołów miejskich tego terenu wnętrze nakrywają szczęśliwie zachowane gotyckie sklepienia gwiaździste i krzyżowe.
opismapaqrcode
Zapewne już w 1274 r. otaczały teren podzamcza mury obronne z kamienia polnego. Mury te, dochodzące do 5 m wysokości, rozbudowano po 1320 r., a w XV wieku nadbudowano cegłą. Miasto otaczał mur obronny o wysokości do 8 m i grubości do 2 m. Dla wzmocnienia obronności w paśmie murów umieszczono 22 baszty i 2 bramy miejskie, które prawdopodobnie miały rozbudowany system przedbramia. Dwie baszty narożne w XV w. wyburzono, stawiając w tym miejscu basteje. Od strony północnej broniły miasta mury obronne zamku z Bramą Wojewody. Od strony południowej dostępu do miasta broniły także poza murami, jezioro i bagna. Obronność murów od strony zachodniej i północnej wzmacniały stromo opadająoe skarpy, które na odcinku północnym wXVI w. specjalnie ufortyfikowano. Do naturalnych walorów obronnych miasta zaliczyć należy rzeczkę Wietoisę, która opływa miasto i zamek od strony północnej i zachodniej. W średniowieczu tworzyła rozlewiska i bagna, dodatkowo utrudniające dostęp. Zachowane baszty i fragmenty baszt wskazują na odmienność w kształcie, wielkości i budulcu poszczególnych budowli.
opismapaqrcode
Poklasztorny kościół dominikański pod wezwaniem Św.Stanisława Kostki.Ufundowany przez księcia pomorskiego Mestwina,który sprowadził do miasta zakon dominikanów.Kościół jest budowlą gotycką. Jednonawowy,z wydłużonym i wielobocznie zamkniętym prezbiterium.Posiada dekoracyjne oszkarpowanie części wschodniej,a w korpusie nawowym systemem typowy dla Gdańska.Wnętrze powiększone kosztem wciągnięcia skarp do wnętrza.Dało to efek zubożenia zewnętrznych ścian budowli. Elewacja zachodnia: wysoka i głęboka ostrołukowa wnęka, kryjąca główne wejście i nadwieszoną nad nią smukłą ośmioboczną wieżyczkę. Bogate w rysunku siatkowe sklepienia otrzymał kościół na przełomie XVI i XVII w,,prawdopodobnie po spaleniu w czasie wojny Batorego z Gdańskiem.Charakterystyczne dla kościoła nieregularności w planie -skrzywienie i przesunięcie osi prezbiterium.Nawy podyktowane zostały usytuowaniem na samym brzegu szkarpy wiślnej i skomplikowanym przyleganiem zabudowań klasztornych.Z dawnym klasztorem związane jest także ciekawe rozczłonkowanie wnękami północnej ściany kościoła.Kościół budowano do końca XIV wieku.
opismapaqrcode
Zamek w  został zbudowany przez Krzyżaków. Początek jego budowy przypada na rok 1283. Usytuowany przy wysokiej krawędzi doliny Wisły i ujściowego odcinka doliny Wierzycy.Prawa miejskie uzyskał Gniew w 1297 roku. W roku 1464 został zdobyty przez wojska Kazimierza Jagiellończyka. W czasie wojny szwedzko-polskiej w roku 1626 zajęli go Szwedzi, którzy ponownie w latach 1655-1656 opanowali zamek i miasto. Zamek został zniszczony. W latach 1667-1696 godność starosty pełnił tu JanIII Sobieski. W tym okresie zbudowano obok zamku osobną rezydencję. Budynek ten zwany jest dziś „Pałacem Marysieńki”. W okresie XVII-XVIII wieku zamek był kilkakrotnie przebudowywany. Po zakończeniu I wojny światowej wraz z miastem znalazł się na terenie nowo powstałego państwa polskiego. W lipcu 1921 roku zamek spłonął. Prawdopodobnie ktoś podpalił celowo. Zamek miał drewnianą konstrukcję dachu i drewniane stropy,które paliły się jak pochodnie. Kompletnemu zniszczeniu uległy trzy skrzydła zamku, ocalało tylko skrzydło południowe.Dziś stanowił własność Skarbu Państwa.W okresie okupacji Niemcy utworzyli obóz przejściowy dla jeńców. Po wojnie zamek jako ruina przekazany do konserwacji. W roku 1969 ukończono budowę dachu i korony murów.Teraz odbudowane pomieszczenia adaptowano na cele socjalno-kulturalne. W skrzydle południowym znalazły się: sala koncertowa, pokoje gościnne, biblioteka i część gastronomiczna.
opismapaqrcode
Pierwsza pisana wzmianka, o jednej z najstarszych osad w regionie gdańskim, pochodzi z roku 1198. W 1258 roku namiestnik gdański ufundował tu klasztor cystersów. Jednakże w Pogódkach znajdują się dwa zabytkowe kościoły. Rzeczony pocysterski, w formie barokowej, pod wezwaniem św. Piotra i Pawła z roku 1714 i w niedalekim sąsiedztwie kościół ewangielicki z 1899 roku. Pogódki przez kilkadziesiąt lat pełniły rolę stołeczna, stolicy kościoła cystersów, w 1276 roku zakonnicy przenieśli swą siedzibę do Pelplina.W okolicach "cysterskiego" kościoła, odnaleźć można pozostałości sporego grodu, co stanowi o długiej historii miejscowości.Warto odwiedzić pobliski rezerwat przyrody o nazwie "Buczyna Pomorska", w którym rośnie 150-letni las bukowy.Wokół wsi można zauważyć liczne głazy narzutowe. Pogódki są bardzo malowniczym miejscem, a szczególnie zachwycającym widokiem jest panorama miejscowości oglądana z perspektywy doliny Wierzycy.
opismapaqrcode
W 1294 roku Pieniążkowo, jako wieś kościelna, przeszło na własność biskupów włocławskich, co przyczyniło się do powstania parafii w Opaleniu pod koniec XIII wieku. W 1302 roku właścicielem Opalenia był rycerz Maciej lub Mateusz. W 1365 roku Krzyżacy nadali Opaleniu przywilej lokacyjny, dzięki czemu ziemia została przekazana chłopom, a proboszcz otrzymał cztery włóki ziemi jako uposażenie. W dokumencie wspomniano także o istniejącym już drewnianym kościele pw. św. Piotra, który pełnił ważną rolę dla lokalnej społeczności. W XVII wieku, po zniszczeniach spowodowanych „potopem” szwedzkim, kościół został odbudowany w 1665 roku w konstrukcji ryglowej. Obecny kościół wzniesiono w 1773 roku na fundamentach gotyckiej świątyni, co nadało mu barokowy charakter. Fundatorem tej budowli oraz szpitala parafialnego z 1774 roku był Jakub Hutten-Czapski, ówczesny właściciel Opalenia. W 1925 roku, po latach przynależności do innych parafii, biskup Augustyn Rosentreter przywrócił parafię opaleńską pod wezwaniem św. Piotra i Pawła, zapewniając jej dalsze funkcjonowanie. Kościół w Opaleniu podlegał patronatowi rządowemu, a kolatorem był biskup chełmiński.
opismapaqrcode